De teller bleef dit jaar bij de jubileumeditie van deze populaire fly-in steken op 213 vliegtuigen, geregistreerd in 10 verschillende landen. Dat is inclusief 11 gestationeerde toestellen en zonder enkele opgeslagen vliegtuigen in de oude hangaars aan de overkant van de weg.
Het mooie weer in België op zaterdag zorgde ervoor dat een flink aantal vliegtuigen de 30^e editie van de fly-in Schaffen - Diest kon bezoeken. Helaas moesten de meeste Engelsen verstek laten gaan omdat het weer niet al te best was aan de overkant van Het Kanaal. Daarentegen waren de Zwitsers dit jaar goed vertegenwoordigd.
In tegenstelling tot andere jaren, zagen we in 2013 geen enkele Tiger Moth, YAK-52, Stearman en Jungmann  en er waren slechts drie Frati-ontwerpen. Cessna’s met staartwiel en diverse Aeronca-modellen waren wel goed vertegenwoordigd. 

Enkele hoogtepunten bespreken we wat nader hieronder.
 


SAI KZVII-U8 Laerke HB-EPS. (Henk Wadman)

Allereerst vermelden we de prachtig gerestaureerde Skandinavisk Aero Industri KZVII-U8 Laerke uit Zwitserland. De Deense firma SAI produceerde slechts 58 van deze vierzitters, die een verdere ontwikkeling zijn uit de KZIII tweezitter. “KZ” staat overigens voor de namen van de ontwerpers van de reeks KZ-vliegtuigen: Kramme & Zeuthen.
Van deze 58 KZVII’s werden er slechts weinig buiten het land van oorsprong (Denemarken) verkocht en daarvan zijn er niet veel meer vliegwaardig. De HB-EPS op Schaffen is er eentje van en werd in 1947 gebouwd.



De replica van de vooroorlogse Klemm L25D trok veel belangstelling. (André Wadman)

Opeens verscheen er een langzaam vliegend toestel boven het vliegveld en het zag er in de verte uit als een Klemm L25. Het bleek een nieuw gebouwde replica te zijn van een vooroorlogse Klemm L25D met een moderne Rotec stermotor die 125pk levert.
Dit ontwerp van Hans Klemm vloog in 1928 voor het eerst en werd een populair sport- en lesvliegtuig in de jaren dertig. In Duitsland werden er meer dan 600 gebouwd tussen de jaren 1929 en 1936. De L25 werd in licentie gebouwd in Engeland door de British Klemm Aeroplane Company die er 28 als “Swallow” produceerde en in de Verenigde Staten door de Aeromarine-Klemm Company die 120 stuks afleverde.
Het prototype had een 20pk Mercedes motor en al snel werden sterkere motoren gebruikt die tussen de 43 en 94pk leverden; er bestaan maar liefst 30 verschillende uitvoeringen van de Klemm L25.
Van de vooroorlogse productie zijn er nog enkele exemplaren over, waarvan er slechts een paar regelmatig vliegen.



Ryan PT-22-RY Recruit F-AZNO “Miss Tahiti”. (Henk Wadman)
 
Eindelijk heeft men in België dan ook een eigen Ryan PT-22-RY Recruit, zij het met een Frans kenmerk: F-AZNO. Eerder dit jaar werd dit in 1941 gebouwde toestel geïmporteerd uit Tahiti en weer in elkaar gezet in de werkplaats van Raymond’s Aircraft Restoration op Antwerpen. De Ryan is uitgerust met een Kinner R-55 stermotor van 160pk.
Al eerder bezochten Brits en Amerikaans geregistreerde Ryan trainers Schaffen-Diest. De PT-22 werd ontwikkeld uit de vooroorlogse ST-series en was in 1941 het eerste lestoestel dat in dienst kwam bij het U.S. Army Air Corps dat geen tweedekker was. Er zijn verschillende versies van gebouwd en de F-AZNO “Miss Tahiti” is beschilderd als een NR-1 in de kleuren van de U.S. Navy, die er destijds 100 in dienst had.




Aeronca 65C Chief D-EKKR en de uit Zwitserland afkomstige Aeronca 15AC Sedan N1331H. (Henk Wadman & André Wadman)
 

 
Diverse Aeronca-modellen bezochten dit jaar de fly-in. Naast twee bekende Belgische Aeronca 7AC Champions, zagen we een vooroorlogse Aeronca 65C Chief en een Aeronca 15AC Sedan. Ook twee nieuwere versies waren aanwezig: een Duitse en een jaarlijks terugkerende Luxemburgse Bellanca Citabria.
De Aeronca 65C Chief D-EKKR, in het verleden een regelmatige bezoeker van de fly-in, werd in 1938 gebouwd. Van het 65C-model met een Continental A65 motor werden er 279 gebouwd, waarvan een flink deel vanaf 1942 als O-58 en L-3 “Grasshopper” in militaire dienst kwam. De D-EKKR heeft overigens geen militaire achtergrond, maar heeft wel een soort van Amerikaans militair kleurenschema.
Het mooiste model uit de Aeronca-stal is wel de Aeronca 15AC Sedan, een vierpersoons ontwikkeling uit de 7AC Champion. De Sedan heeft een Continental C-145 van 145pk en er werden er vanaf 1948 in totaal 562 exemplaren van vervaardigd. De N1331H stamt uit 1949 en is één van de weinige Sedans in Europa en is gestationeerd in Zwitserland.



Een modernere en aangepaste versie van het Aeronca 7AC-model is deze Bellanca 7GCBC Citabria D-EHPH, uitgerust met een 160pk Lycoming. (Henk Wadman)


De opvallend roze gespoten Maule M4-210C Rocket HB-ETR. (André Wadman)

Een ander Amerikaans vliegend product dat niet bepaald dik gezaaid is in Europa, is de Maule. En dat geldt zeker voor het op Schaffen-Diest aanwezige model: de Maule M4-210C Rocket HB-ETR. Deze in 1967 gebouwde machine had haar voornamelijk gele kleurenschema uit het verleden nu ingewisseld voor een roze! Het toestel staat bekend om haar voortreffelijke STOL-eigenschappen en de M4 was in het verleden leverbaar in verschillende versies, waarin verschillende motoren werden toegepast. De HB-ETR heeft een Continental die 210 pk levert en de “C” in de typeaanduiding geeft aan dat het vliegtuig is uitgerust met een “cargodoor” aan de rechterkant achter in de romp. Van de M4-210C werden in totaal 117 exemplaren gebouwd.
 


Bouwjaar 1951: Sipa S903 HB-SPU. (Henk Wadman)
 
Na een aantal jaren zagen we weer eens een Zwitserse Sipa S903 verschijnen, ontworpen door Yves Gardan (ja, van de GY80 Horizon) en in 1951 gebouwd door Société Industrielle pour l’Aéronautique, kortweg SIPA. Van de diverse Sipa S90-modellen werden er in totaal iets meer dan 100 gebouwd en het toestel is tegenwoordig een zeldzaamheid. Model 903 biedt plaats aan twee personen en heeft een 90pk Continental C90 motor. De op de fly-in aanwezige HB-SPU werd nog niet zo lang geleden gerestaureerd en zag er uit als nieuw!

Credits: Johan Hetebrij, Jan Mangelschots, Guy Valvekens, Henk Wadman